Page 53 - proje_kitapcik

BÖLÜM 5
Spora Katılıma Etki Eden Sosyal Faktörler

Sosyalleşme süreci, spora katılıp katılmama konusunda bir dizi çoklu deneyim ile şekillenmektedir. Her yeni
deneyim, içinde yer aldığı sosyal ve kültürel durumdan ortaya çıkmaktadır. Spora katılmanın katılımcılar
üzerinde “katılımın aşırı sık, çok katı veya aşırı rekabetçi olduğu durumlar dışında" fiziksel, psikolojik,
sosyolojik ve kültürel pek çok olumlu etki sağladığına dair pek çok bilimsel araştırma bulunmaktadır (Curtis
ve ark., 1999). Ancak bu olumlu etkilere rağmen spora katılıma etki eden ve bireylerin katılımını bazı
durumlarda etkileyebilen çeşitli sosyal faktörler bulunmaktadır.
Spora yönelik sosyalleşme toplumun geri kalanından izole bir şekilde gerçekleşmemektedir. Dünyadaki
birçok insan grubu pek çok olanağa eşit erişim fırsatına sahip değildir. Bu tür ayrımcılık spor bağlamında da
ortaya çıkmaktadır. Farklı sosyal faktörler, bir bireyin spora erişimini büyük ölçüde etkileyebilmektedir.
Cinsiyet, sosyo-ekonomik durum, ırk ve etnik köken gibi bu faktörler spora katılım fırsatlarını artırabilir
veya engelleyebilir. Bir kişinin spora katılımı, sosyal bir bağlamdaki deneyimlerine ve bu deneyimlerin her
bir birey için taşıdığı anlama dayanır. Bir tür müdahale olmadıkça, çocukların ebeveynleri ile benzer fiziksel
aktivitelere katılma fırsatları olması muhtemeldir. Mevcut literatür bu konuların bazılarını diğerlerinden
daha derinlemesine ele almış olsa da, tartışmaya devam etmek önemlidir.
Cinsiyet
Spor yapmak sosyalleşme için önemli bir araçtır. Toplumlarda erkeklerin ve kadınların spora katılımı
konusunda farklı görüş ve standartların bulunması, kadının cinsiyet rolüne bağlı olarak spora katılımında bir
takım engellerle karşılaşmasıyla sonuçlanmaktadır. Pek çok çalışma ile kadınların spora katılım yüzdesinin
erkeklere göre daha düşük olduğu ortaya koyulmuştur (Van Tuyckom ve diğ., 2010). Bu nedenle,
kadınların spora katılımını kolaylaştırıcı ve engelleyici faktörlerin bilinmesi, kadınların spora katılımını
artırmaya yardımcı olabilir. Erkek çocukların kızlardan daha aktif olması gerektiği ve spor aktivitelerinin
erkekler için kızlardan daha uygun olduğuna dair basmakalıp varsayımlar nedeniyle, spora yönelik
sosyalleşme genellikle cinsiyete dayalıdır. Bu nedenle sporda sosyalleşme kız ve erkek çocuklar için farklılık
gösterir (Stroot, 2001). Cinsiyet rolleri, spor bağlamında özellikle belirgin olarak tanımlanmaktadır ve son
yıllarda kızların spora katılımındaki artışa rağmen, cinsiyet normlarının çoğunlukla erkeklerin spora
katılımını desteklediği düşünülmektedir (Heinze ve diğ., 2017). Spor, erkek kimliğini geliştirmek ve
güçlendirmek için önemli bir arena olarak görülmekte ve 'erkeklerin atletik yetenek yoluyla statü elde
ettiği' bir alan olarak değerlendirilmektedir. Ancak pek çok araştırma aynı şeyin kızlar için doğru olmadığını
göstermektedir (Heinze ve diğerleri, 2017). Sporun öncelikle erkeksi bir çaba olduğu varsayımına uygun
olarak, ebeveynler özellikle genç erkek çocukların spora katılımını desteklemektedirler. Ayrıca spor
başarısının statü ve prestij kazanmada erkeklere kızlara kıyasla daha fazla katkıda bulunduğu söylenebilir
(Heinze ve diğ., 2017).

50